Abstrakt: W artykule scharakteryzowano amoniak pod względem klasyfikacji i oznaczania zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady WE.

Klasyfikacja i oznakowanie

Na podstawie wykazu zharmonizowanej klasyfikacji i oznakowania substancji stwarzających zagrożenie [Dz.U.W.E.31.12.2008.L.353.1] amoniak sklasyfikowano zgodnie z poniższym wykazem:

numer indeksowy: 007-001-00-5;
numer WE: 231-635-3;
numer CAS: 7664-41-7;
klasyfikacja: R10, T, R23; C, R34; N, R50;
oznakowanie: T; N; R.

Wyżej wymienione numery i symbole oznaczają:
Numer indeksowy: numer utworzony zgodnie z liczbą atomową najbardziej charakterystycznego pierwiastka chemicznego danej substancji, w postać ciągu cyfr rodzaju ABC-RST-VW-Y. Litery ABC oznaczają liczbę atomową najbardziej charakterystycznego pierwiastka chemicznego lub najbardziej charakterystycznej organicznej grupy w cząsteczce RST jest kolejnym numerem substancji w serii ABC. Litery VW opisują formę, w jakiej substancja jest produkowana lub wprowadzana do obrotu. Y jest cyfrą sprawdzającą wyliczoną zgodnie z 10-cyfrową metodą ISBN [Dz.U.W.E.31.12.2008.L.353.1].
Numer WE: siedmiocyfrowy numer substancji chemicznej o strukturze XXX-XXX-X, zgodny z Europejskim Wykazem Spisu Substancji Istniejących o Znaczeniu Komercyjnym EINECS (European Inventory of Existing Chemical Substances, rozpoczynający się od 200-001-8), Europejską Listą Substancji Notyfikowanych ELINCS (European List of Notified Chemical Substances, rozpoczynający się od 400-010-9), numerem zgodnym z publikacja Komisji Europejskiej „No-longer polymers” NLP (rozpoczynający się od 500-001-0) [Dz.U.W.E.31.12.2008.L.353.1].
Numer CAS: numer nadany przez organizację Chemical Abstracts Servise [Dz.U.W.E.31.12.2008.L.353.1].
R10 – klasyfikacja na mocy dyrektywy 67/548/EWG [Dz.U.W.E.16.8.1967.L.196.1] oznaczająca substancję palną – dokładne przełożenie w rozporządzeniu [Dz.U.W.E.31.12.2008.L.353.1] nie jest możliwe, może być H224, H225, H226.
T, R23 – klasyfikacja na mocy dyrektywy 67/548/EWG [Dz.U.W.E.16.8.1967.L.196.1] oznaczająca substancję toksyczną – odpowiednik w rozporządzeniu [Dz.U.W.E.31.12.2008.L.353.1] H330, H331.
C, R34 – klasyfikacja na mocy dyrektywy 67/548/EWG [Dz.U.W.E.16.8.1967.L.196.1] oznaczająca substancję żrącą, powodującą poważne oparzenia skóry i uszkodzenia oczu – odpowiednik w rozporządzeniu [Dz.U.W.E.31.12.2008.L.353.1] H314.
N, R50 – klasyfikacja na mocy dyrektywy 67/548/EWG [Dz.U.W.E.16.8.1967.L.196.1] oznaczająca substancję niebezpieczną dla środowiska.

Zgodnie z rozporządzeniem [Dz.U.W.E.31.12.2008.L.353.1] amoniak zakwalifikowano do poniższych klas zagrożenia, którym odpowiadają kody wskazujące rodzaj zagrożenia oraz odpowiadające im środki ostrożności:

Klasa zagrożenia amoniaku wraz z kodami kategorii

Flam. Gas 2 (gaz łatwopalnya kategorii 2b);
Press. Gas (gaz pod ciśnieniem);
Acute Tox. 3 (toksyczność ostra, kategorii 3);
Skin Corr. 1B (działanie żrące/drażniące na skórę, kategoria 1B);
Aquatic Acute 1 (stwarza zagrożenie dla środowiska wodnego, kategorii 1).

Kody zwrotów wskazujących na rodzaj zagrożenia amoniaku

H221 (gaz łatwopalny kategorii 1, środki ostrożności: P210, P377, P381, P403);
H331 (działa toksycznie w następstwie wdychania, środki ostrożności: P264, P270, P301+310, P321, P330, P405, P501, P280, P302 + P352, P312, P322, P361, P363, P405, P501, P261, P271, P304 + P340, P311, P321, P403 + P233, P405);
H314 (powoduje poważne oparzenia skóry i uszkodzenia oczu, środki ostrożności: P260, P264, P280, P301 + P330 + P331, P303 + P361 + P353, P363, P304 + P340, P310, P321, P305 + P351 + P338, P405, P501);
H400 (działa bardzo toksycznie na organizmy wodne kategorii 1, P273, P391, P501).

Rodzaj środków ostrożności

Poniżej przedstawia się zbiór rekomendowanych zasad, jakie należy przedsięwziąć podczas produkcji, magazynowania, transportu, uwolnienia do otoczenia, pożaru lub kontaktu z amoniakiem.

P210 – przechowywanie z dala od źródeł ciepła/iskrzenia/otwartego ognia/gorących powierzchni. Palenie wzbronione.
P233 – przechowywanie pojemnik szczelnie zamknięty.
P260 – nie wdychanie pyłu/dymu/gazu/mgły/par/rozpylonej cieczy.
P261 – unikanie wdychania pyłu/dymu/gazu/mgły/par/rozpylonej cieczy.
P264 – dokładne mycie … po użyciu
P270 – zakaz jedzenia, picia, palenia podczas używania produktu.
P271 – stosowanie wyłącznie na zewnątrz lub w dobrze wentylowanym pomieszczeniu.
P273 – unikanie uwolnienia do środowiska.
P280 – stosowanie rękawic ochronnych/odzieży ochronnej/ochrony oczu/ochrony twarzy.
P301 + P310 – w przypadku połknięcia natychmiast skontaktować się z ośrodkiem zatruć lub lekarzem.
P301 + P330 – w przypadku połknięcia wypłukać usta.
P301 + P330 + P331– w przypadku połknięcia wypłukać usta, nie wywoływać wymiotów.
P302 +P352 – w przypadku kontaktu ze skórą umyć dużą ilością wody z mydłem.
P303 + P361 +P353 – w przypadku kontaktu ze skórą (lub z włosami) natychmiast usunąć/zdjąć całą zanieczyszczoną odzież, spłukać skórę pod strumieniem wody/prysznicem.
P304 + P340 – w przypadku dostania się do dróg oddechowych: wyprowadzić lub wynieść poszkodowanego na świeże powietrze i zapewnić warunki do odpoczynku w pozycji umożliwiającej swobodne oddychanie.
P305 + P351 – w przypadku dostania się do oczu: ostrożnie płukać wodą przez kilka minut, wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć.
P310 – natychmiast skontaktować się z ośrodkiem zatruć lub lekarzem.
P311 – skontaktować się z ośrodkiem zatruć lub lekarzem.
P312 – w przypadku złego samopoczucia skontaktować się z ośrodkiem zatruć lub lekarzem.
P321 – zastosować określone leczenie (patrz … na etykiecie).
P322 – środki szczególne (patrz … na etykiecie).
P330 – wypłukać usta.
P331 – nie wywoływać wymiotów.
P338 – wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć. Nadal płukać.
P340 – wyprowadzić lub wynieść poszkodowanego na świeże powietrze i zapewnić warunki do odpoczynku w pozycji umożliwiającej swobodne oddychanie.
P351 – ostrożnie płukać wodą przez kilka minut.
P352 – umyć dużą ilością wody z mydłem.
P353 – spłukać skórę pod strumieniem wody/prysznicem.
P361 – natychmiast usunąć/zdjąć całą zanieczyszczoną odzież.
P363 – wyprać zanieczyszczoną odzież przed ponownym użyciem.
P377 – w przypadku płonięcia wyciekającego gazu: nie gasić, jeżeli nie można bezpiecznie zahamować wycieku.
P381 – wyeliminować wszystkie źródła zapłonu, jeżeli jest to bezpieczne.
P391 – zebrać wyciek.
P403 – przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu.
P403 + P233 – przechowywać w dobrze wentylowanym miejscu. Przechowywać pojemnik szczelnie zamknięty.
P405 – przechowywać pod zamknięciem.
P501 – zawartość/pojemnik usuwać do …

Zgodnie z rozporządzeniem [Dz.U.W.E.31.12.2008.L.353.1] amoniak oznacza się zgodnie z podanymi poniżej kodami ostrzegawczymi (piktogramami):

GHS04 (klasa i kategoria zagrożenia: gazy pod ciśnieniem, gazy sprężone, gazy skroplone, gazy skroplone schłodzone, gazy rozpuszczone)
GHS05 (klasa i kategoria zagrożenia: działanie żrące na skórę, kategorie zagrożeń 1A, 1B, 1C, poważne uszkodzenie oczu, kategoria zagrożenia 1)
GHS06 (klasa i kategoria zagrożenia: toksyczność ostra – droga pokarmowa, po naniesieniu na skórę, po narażeniu inhalacyjnym, kategorie zagrożeń 1, 2, 3)
GHS09 (klasa i kategoria zagrożenia: stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego – zagrożenie ostre: kategoria 1, zagrożenie przewlekłe: kategorie 1, 2)

a) Gaz łatwopalny jest to gaz lub mieszanina gazowa o przedziale palności w powietrzu w temperaturze 20 st. C i przy ciśnieniu normalnym 101,3 kPa [Dz.U.W.E.31.12.2008.L.353.1]. b) Kategoria 1 łatwopalności wg [Dz.U.W.E.31.12.2008.L.353.1] to gazy, które w temperaturze 20 st. C i przy ciśnieniu normalnym 101,3 kPa zapalają się, gdy ich stężenie w mieszaninie z powietrzem wynosi 13 % objętościowych lub mniej lub mają zakres palności w powietrzu co najmniej 12 punktów procentowych bez względu na dolną granicę palności. Kategoria 2 łatwopalności wg [Dz.U.W.E.31.12.2008.L.353.1] to gazy inne niż zaliczone do kategorii 1, które w temp. 20 st. C i przy ciśnieniu normalnym 101,3 kPa charakteryzują się zakresem palności w przypadku zmieszania z powietrzem.

Bibliografia:

[Dz.U.W.E.31.12.2008.L.353.1] Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylające Dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006.
[Dz.U.W.E.16.8.1967.L.196.1] Dyrektywa Rady z dnia 27 czerwca 1967 r. w sprawie zbliżenia przepisów ustawodawczych, wykonawczych i administracyjnych odnoszących się do klasyfikacji, pakowania i etykietowania substancji niebezpiecznych (67/548/EWG).

Amoniak – charakterystyka pod względem klasyfikacji i oznaczania